Materiał stanowi fragment zapisu rozmowy emitowanej przez Polskie Radio PR 1 w dniu 28 listopada 2011, przedruk za stroną www.polskieradio.pl.
Zawsze pełna elegancji, o nieprawdopodobnym zdolnościach wokalnych i ekspresji. Kora kończy dziś 60 lat, trudno w to uwierzyć patrząc na jej dziewczęcy uśmiech.Kiedyś, chyba w 1997 roku robiłem duży materiał dziennikarski o Oldze Jackowskiej "Korze" dla "Rzeczpospolitej". Rozmawialiśmy w jej warszawskim mieszkaniu, urządzonym ze smakiem z pewnymi akcentami orientu czy też zwyczajnie hippisowskiej estetyki. Trudno uwierzyć, że to minęło prawie 15 lat od tamtego spotkania. Autoryzacja tekstu była przyjemną towarzyską pogawędką, Kora nie jest kapryśna jak wiele gwiazd, a jej silna osobowość sprawia, że sama buduje swój wizerunek, nie musząc oglądać się na opinie innych. Odgrzebałem tamten stary tekst poprzetykany wypowiedziami Kory i innych osób, ukazał się pod tytułem "Olga Jackowska: Pani świata zmarłych" w cyklu "Zbliżenie".
Będąc kilka dni temu w Gdańsku trafiłem, dzięki moim znajomym, do knajpy Blaszany Bębenek, nieco na tyłach gdańskiego rynku. Przed wejściem przy ławeczce stoi Oskar Matzerath, w środku grają bębny, w barze goldwasser… Kilka wypitych kieliszków obudziło we mnie nostalgię. "Blaszany bębenek" Guntera Grassa był ukochaną powieścią moich lat nastoletnich. Zafascynowany byłem poetyckością tej prozy, tym rabelaisowskim językiem pełnym powtórzeń i barokowych fraz. To bogactwo języka, wielka kultura narracji jakże kontrastowały z brutalnym przekazem, z fabułą pełną żalu, rozpaczy, strachu, bezradności, krzywdy, obojętności, ale i ślepego bestialstwa, niejednokrotnie bezkarności. Natychmiast sięgnąłem wówczas po kolejne książki Grassa i każdą odkrywałem z równą fascynacją, która minęła mi nieco dopiero wiele lat później, kiedy szukałem już zapewne innej estetyki i innych form wyrażania inności. Bo trzeba pamiętać, że bohaterowie Grassa zawsze są "inni", a przez to wyobcowani.Fascynacja tą prozą sprawiła, że zająłem się krytyką literacką. Jako nastolatek zwyczajnie marzyłem o tym, by osobiście poznać swojego idola. Pierwszy raz miałem okazję uczestniczyć w spotkaniu z autorem "Gdańskiej trylogii" jeszcze będąc w liceum, to był bodaj 1988 lub 1989 rok, Grass miał spotkanie w warszawskim klubie "Hybrydy" i prowokował publiczność, porównując Matkę Boską do Róży Luksemburg. Moja fascynacja rosła. Zostałem dziennikarzem, zająłem się książkami, w tym wywiadami z pisarzami. Jako wysłannik "Rzeczpospolitej" jeździłem po świecie odwiedzając dziesiątki imprez książkowych – od Chicago przez Jerozolimę, Moskwę, Paryż, Londyn i wiele innych miast. Mogłem uczestniczyć w lipskim Gewandhaus podczas niezapomnianej debaty między Grassem a Tadeuszem Różewiczem. Kilkakrotnie spotkałem pisarza we Frankfurcie, brałem tam m.in. udział w konferencji prasowej zaraz po tym jak dostał nagrodę Nobla. Recenzowałem wszystkie polskie wydania jego książek, pisałem eseje o jego twórczości, ale jakoś przez lata nie miałem szansy na wywiad, o którym jako licealista tak marzyłem.Kiedy na początku czerwca 2003 roku jechałem do Gdańska by zrobić wreszcie rozmowę z pisarzem, który był już laureatem nagrody Nobla, daleki byłem od nostalgii czy górnolotnych myśli. Ceniłem w dalszym ciągu Grassa, cenię go niezmiennie do dziś – niezależnie od wyznań dotyczących epizodu w SS – ale nie czułem podniecenia, był to wówczas jeden z kolejnych wywiadów w mojej dziennikarskiej pracy. Nie pamiętałem o młodzieńczych pragnieniach. Do Gdańska pojechałem pociągiem z moim przyjacielem Olem, już w drodze wypiliśmy kilka piw, potem piliśmy niemal do rana włócząc sie najpierw po barach, potem z butelką wina wzdłuż sopockiej plaży… Następnego dnia na wywiad z moim idolem szedłem skacowany i myślałem tylko o jednym – szlag by trafił to, że zamiast spać muszę rozmawiać, a potem szukać jakiegoś komputera (nie było jeszcze laptopów) i faksu (nie było modemów, nie mówiąc o Wi-Fi), spisywać na gorąco rozmowę i depeszować ją do redakcji. Wracaliśmy wieczorem następnego dnia znów pociągając w pociągu beztrosko piwa. O Grassie nie myślałem, przypomniałem sobie teraz w knajpie Blaszany Bębenek. Poniżej zamieszczam zapis tamtej rozmowy z 2003 roku. Niestety, była to bardziej rozmowa o polityce niż literaturze.
Werdyktem członków Akademii Szwedzkiej laureatem literackiej Nagrody Nobla w 2010 roku został Mario Vargas Llosa, peruwiański pisarz – jeden z czołowych twórców literatury iberoamerykańskiej.Wśród jego najlepszych powieści znajdują się: "Rozmowa w Katedrze”, "Ciotka Julia i skryba", "Kto zabił Palomina Molero?", "Święto kozła", "Pantaleon i wizytantki", "Zielony dom". Niewykluczone, że w przyszłym roku Noblista odwiedzi Polskę. Mario Vargas Llosa przyjął bowiem zaproszenie z krakowskiej oficyny. Na jesieni przyszłego roku ukaże się po polsku powieść „El sueño del celta”. Poniżej zamieszczam moje pierwsze wrażenia, które spisałem dziś na prośbę redakcji "Rzeczpospolitej", a także dawny zapis rozmowy z Mario Vargasem Llosą, jaką w 1998 roku przeprowadziliśmy wspólnie z Krzysztofem Masłoniem dla "Rzeczpospolitej".
Media podały, że Adam Zagajewski jest wymieniany wśród czterech "pewniaków" do tegorocznej literackiej nagrody Nobla, powołują się na serwis bukmacherski Ladbrokes. Listę otwiera Tomas Tranströmer, 80-letni szwedzki poeta, na następnych miejscach, obok Adama Zagajewskiego, dwaj inni poeci: Koreańczyk Ko Un i Syryjczyk Adonis.Doświadczenie uczy jednak, że tego typu spekulacje rzadko się sprawdzają, choć warto mieć na uwadze, że wśród najwyżej notowanych w tym roku pisarzy są sami poeci (pamiętajmy, że na Nobla wciąż czekają tak wybitni prozaicy jak m.in.: Llosa, Fuentes czy Oz). Niewątpliwie burzliwe czasy sprzyjają docenianiu refleksyjnej poezji, choć akurat twórczość Adama Zagajewskiego zawsze była bliska tętnu życia politycznego.W swoim archiwum wygrzebałem bardzo starą moją rozmowę z Adamem Zagajewskim. Rozmawialiśmy w październiku 1998 roku podczas targów książki we Frankfurcie. Jakże to było dawno… miałem wtedy 27 lat! Wywiad 21.10.1998 opublikowała "Rzeczpospolita".
W wieku 87 lat zmarł Jose Saramago, autor takich powieści jak "Miasto ślepców" czy "Baltazar i Blimunda". Portugalski noblista zmarł w swoim domu na Lanzarote – wyspie wchodzącej w skład archipelagu Wysp Kanaryjskich.Saramago, który otrzymał nagrodę Nobla w 1998 roku, ostatnie tygodnie spędził w szpitalu. Hiszpańskie media podają, że miał problemy z oddychaniem.Był wspaniałym pisarzem, finezyjnym stylistą, lubił eksperymentować z językiem, długość zdań, tempo narracji, monologi wewnętrzne w większym stopniu niż fabuła budowały klimat jego powieści, dzięki czemu postacie były bardziej rzeczywiste, opisy plastyczne, przeżycia, emocje autentyczne. Pisał o chciwości, o władzy i jej nadużyciach, krytycznie patrzył na demokrację, za to z wielką wiarą na ludzką solidarność. Jego powieści pełne są cierpienia, smutku, ale i wiary w potęgę empatii. Był zdeklarowanym socjalistą, z niechęcią wypowiadał się na temat historii kościoła katolickiego, co stawiało go w rodzimej Portugalii na pozycji outsidera. Od dawna mieszkał zresztą poza swoim krajem i rzadko w nim bywał. Miałem okazję poznać Jose Saramago, rozmawiałem z nim podczas Frankfurckich Targów Książki w 1998 roku, na dzień przed tym jak dostał nagrodę Nobla. Siedział wówczas sam, znudzony, na stoisku swojego hiszpańskiego wydawcy. Też nie miałem nic do roboty, usiałem, wyjąłem dyktafon – zadawałem pytania po angielsku, on odpowiadał po portugalsku, a między nami siedział hiszpański tłumacz. Kiepska to była komunikacja. Sprawiał wówczas wrażenie łagodnego mentora, który patrzy na świat z życzliwym dystansem. Następnego dnia miał we Frankfurcie wykład na temat żywotności idei socjalistycznej i o tym m.in. rozmawialiśmy. Także o Noblu i o wielkim portugalskim poecie – Fernando Pessoi. Następnego dnia, kiedy dostał Nobla, ja miałem gotowy wywiad, który depeszowałem do "Rzeczpospolitej", w której wówczas pracowałem. Poszedłem potem na jego konferencję prasową. Oblegany przez mikrofony i fotoreporterów pomachał do mnie z uśmiechem – oto skończył się czas, w którym mógł siedzieć znudzony, przez nikogo nie indagowany poza dziennikarzem z Polski.Każda jego powieść była wydarzeniem, każda napisana z wielką dbałością o strukturę narracji. Najwybitniejszą pozostanie jednak nieszczęśliwa historia kochanków – Baltazara i Blimundy. Jego polskim wydawcą był Rebis, który opublikował przekłady wszystkich jego najważniejszych książek, za wyjątkiem bluźnierczej "Ewangelii według Jezusa Chrystusa". Tomasz Szponder, prezes Rebisu, wielokrotnie mówił, że nie wyda tej książki ze względu na uczucia czytelników. Szkoda, gdyż wydaje się, że czytelnik w Polsce jest dość dojrzały by rozpoznać prowokację i docenić wielką literaturę.
11 marca o godz. 21.30 w programie „Peron” na antenie Radia Gdańsk (103,7 MgH) nadana zostanie rozmowa z Łukaszem Gołębiewskim przeprowadzona przez Annę Sobecką. Odbiorcy spoza zasięgu regionalnej stacji mogą słuchać programu w Internecie.
Bardzo lubię Jeanette Winterson. Jej najnowsza książka nie jest bynajmniej najlepszą (ja najbardziej lubię "Zapisane na ciele"). Miałem kiedyś okazję poznać ją osobiście – jest niezbyt ładną i dość nieśmiałą kobietą, ale bardzo otwartą (rozmowę z Winterson, którą publikowałem w lutym 2005 roku w "Rzeczpospolitej" zamieszczam pod recenzją z jej nowej książki). Opublikowana przez Rebis powieść "Kamienni bogowie" jest nieco inna od poprzednich – poniżej macie moją krótką recenzję, zachęcam też do sięgania po starsze tytuły tej pisarki.
Nakładem wydawnictwa Jirafa Roja ukazała się powieść Kuby Wichra „Souacz Park i klontfa Alkajdy”. Wicher to znany poznański performer, autor książki „Trzecia Rzeszapospolita” i części tekstów z ostatnich płyt Włochatego. Książka ma 256 stron, kosztuje 29 zł i można ją zamawiać bezpośrednio z tej strony, korzystając z formularza zamówienia „Xenny”, tylko w uwagach prosimy napisać, że chodzi o książkę Wichra, a nie o „Xennę”. Więcej informacji: pawel@rynek-ksiazki.pl. A poniżej krótka recenzja Disordera oraz rozmowa, jaką przeprowadził Disorder z Wichrem.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 2.5 Polska
Najczęściej komentowane